📜Türkçenin tarih boyunca değişik dönemlerde çeşitli alfabelerle yazıldığı bilinen bir gerçek. 1526 tarihinde, günümüzde Macaristan’ın sınırları içerisinde yer alan Mohaç ovasında, Osmanlılar ile Habsburglar arasında tarihin en kısa meydan savaşlarından birisi gerçekleşti. Savaşı Kanuni Sultan Süleyman’ın komutasındaki Osmanlı ordusu kazandı, ancak savaşın askeri ve siyasi sonuçları bir tarafa, bugünkü yazıma konu olmasının sebebi Latin harfleri ile Türkçe’nin yazılmasının en eski örneklerinden birisine yol açmış olmasıdır. 🖋Osmanlı döneminde Latin harfli Türkçe denemesini yapan ilk kişinin Hırvat kökenli Bartholomeo Georgieuiz (Georgievits) dir. “Georgievits, Kanuni Sultan Süleyman’ın Mohaç Muharebesi’nde (29 Ağustos 1526) esir alınmış, esir pazarında satılmış, 1528’de Trakya’ya getirilmiş, sonra da Anadolu’ya geçmiş. 1534’te İran seferine de katılmış. 11 yıl süren esirlik süresince 3 kere kaçmaya teşebbüs etmiş. Nihayet Kudüs’te kaçmış, manastıra sığınarak esirlikten kurtulmuş. 1538 yılında Roma’ya, daha sonra da Antwerp’e giden Georgievits, Türklerin adetleri ve dini inançları üzerine 2 risale yazmış.”
📗“Hırvatça’nın dışında Macarca, Yunanca, Latince, Türkçe, Arapça ve İbranice de bilen Georgievits’in Latince ilk Türkçe metni ise, 1553 yılında Paris’te iki risaleyi birleştirerek oluşturduğu “De Turcarum Moribus”(Türklerin kişiliği üzerine) adlı eserdir. Georgievits, 1556’da Roma’da ölünceye kadar Türklerin gelenekleri, görenekleri, dini inançları, törenleri üzerine birçok eserler vermiş. Georgievits’in eserleri zamanında çok büyük sansasyonlar yaratmış ve dönemin Avrupa’sını çok etkilemiştir”.
Turca – Ne habar scizum girlerden? Christianus – Hits nesle bilmezom tsaa dimege. Turca – Gioldassum varmı tsenumle? Christianus – Ioch, ialanuz geldum. Turca – Benumle gelurmitsun? Christianus – Irachmider tsenum utaghom?
————————————————————
Türk – Ne haber sizin yerlerden? Hristiyan – Hiçbir şey bilmezim sana demeye. Türk – Yoldaşın var mı seninle? Hristiyan – Yok, yalnız geldim. Türk – Benimle gelir misin? Hristiyan – Irak (uzak) mıdır senin otağın (evin)?
🔦Konuda daha da eskiye gitmek istersek Latin alfabesiyle Türkçe yazılan ilk metin olan Codex Cumanicus adlı eseri buluruz. Bunun kuman Türklerinin diline dair eserin İtalyan tüccarlar ile Fransisken tarikatına mensup Alman rahipler vasıtasıyla bir araya getirilen derleme bir eser olduğu bilinmektedir. Codex Cumanicus’tan sonra ilk Latin harfli Türkçe ifadeler, ise Johannes Schiltberger adlı bir Alman’ın 1427 yılında yazdığı, 1460 yılında Ausburg’da basılan esaret hatıralarında geçmektedir.
📽Şimdi durup düşününce, elimizde bir zaman makinası olsaydı da 1500 yıllarda Rumelinde olsak konuştuğumuzda karşımızdakilerle anlaşabileceğimiz düşünmek beni gerçekten çok etkiliyor.
Comments