🐥Hemen hemen her psikoloji ders kitabında göreceğiniz en ünlü fotoğraflardan birisi, peşinde bir sıra ördekle dışarıda yürüyüşe çıkan bir adama ait resimdir. Ördekler annelerini takip ettikleri gibi onu da takip ederler. Fotoğraftaki adam ise etolojinin (hayvan davranışı) kurucu babalarından biri olan Nobel Ödüllü Konrad Lorenz’dir.
🐤Bu fotoğraf da birçok hayvanda görülebilen bir öğrenme mekanizması olan damgalama (imprinting) fikrinin bir sonucudur. Bu bize bağlanmanın doğuştan geldiğini ve genetik olarak programlandığını gösterir. Ancak süreç biraz ilginçtir.
⏱Amerikalı deneysel psikolog Konrad Lorenz 1935 yılında bir sürü kaz yumurtası alır ve onları yumurtadan çıkana kadar saklar. Yumurtaların yarısı daha sonra anne kazın altına yerleştirilirken, Lorenz diğer yarısını bir kuluçka makinesinde tutar.
🦆Kuluçka makinasına koyduğu kazlar yumurtadan çıktığında Lorenz bir anne ördeğin vaklama sesini taklit eder; bunun üzerine civcivler onu anneleri sanarak arkalarından giderler. Diğer grup ise anne kazın peşinden gitmiştir.
🐣Lorenz, yumurtadan çıkan kazların gördükleri ilk hareket eden nesneyi takip ettiğini bulmuştur. Lorenz bu olguyu gözlemlemişti. Bu süreç damgalama olarak bilinir ve bir kez meydana geldikten sonra kolay kolay geriye çevrilemez. Lorenz’in başarısı bu olgunun evrelerini, deneylerle açığa çıkarmasıydı.
🔗Damgalamanın hem kısa vadede hayatta kalma hem de uzun vadede daha sonraki ilişkiler için içsel şablonlar oluşturma açısından önemlidir. Damgalamada Lorenz’in kazları gibi hareket etme, bir klana ait olma, kendini güçlü bir grubun parçası hissetme, birlikte hareket edince düşünmek zorunda kalmama gibi yararlı sonuçları olsa da bunun da bir bedeli vardır: DAMGALANMA !