Zeigarnik etkisi; kişilerin tamamlanmamış veya bölünmüş/yarıda kesilmiş etkinlikleri, tamamlananlara göre daha kolay hatırladığını ortaya koyan psikolojik bir kavramdır. Litvanyalı psikolog ve psikiyatr Bluma Zeigarnik tarafından 1920 yılında bir restoranda yapılan gözlem sonucu bulunmuştur. Zeigarnik, garsonların siparişleri sadece servis sırasında hatırladıklarını, servis tamamlandıktan sonra siparişi hafızalarından sildiklerini fark eder. Konuyla ilgili çalışmalar ve deneyler yapar. Yaptığı çalışmalarla; bitirilmemiş, sonlandırılmamış işlerin, zihni meşgul ettiği ve iş bitince, zihnin bu meşguliyetten kendini kurtardığı sonucuna ulaşır.
Bir deneyde, her katılımcının bir dizi görevi tamamlamaları istendi. Görevleri boyunca katılımcıların yarısı, kesintiye uğratıldı; diğerlerine ise görevlerini kesintisiz olarak tamamlama izni verildi. Denemeyi takiben Zeigarnik’in ilk bulguları, katılımcıların kesilen görevlerin ayrıntılarını, rahatsız edilmemişlerin tamamlayabildiklerinden % 90 daha iyi hatırlayabildiklerini ortaya koydu.
Diğer bir deneyde ise yarım bıraktığı bazı işleri olan deneklerden, bir roman okumaları ve sonra da romandaki tüm detayları anlatmaları istendi. Bunun sonucunda, deneklerin romana tam anlamıyla konsantre olamadıkları ve detayları yeteri kadar hatırlamadıkları görüldü.
Bir başka denek grubundan da aynı şey istendi ancak biraz farklı şekilde. Bu kez deneklere, yarım bıraktıkları o işleri tamamlamak konusunda plan yapmaları (işleri tamamlamaları için değil, tamamlanmamış işlerin nasıl tamamlanacağına yönelik plan yapmaları) için izin verilmişti. İşlerini tamamlama konusunda plan yapabilen denekler, okudukları romana dair detayları; diğer denek grubuna göre daha iyi hatırladılar.
Zeigarnik etkisi, bir kişinin zihinsel sağlığında önemli bir rol oynamaktadır. Tamamlanmamış görevler, özellikle de olumsuz sonuçlara sahip olan görevler; genellikle sık sık ve stresli müdahaleci düşüncelere neden olur. Bu düşünceler uykuyu azaltabilir, endişeyi teşvik edebilir ve bir kişinin zihinsel ve duygusal kaynaklarını daha da hızlı tüketebilir ve muhtemelen yanlış davranışlara katkıda bulunur.
Yaşamımızda Zeigarnik Etkisini Nasıl Azaltabiliriz?
- Uzun soluklu çalışmalarda aşılan her önemli aşamayı kutlayarak
- Çevik çalışma metodu olan Kanban uygulamasını aktif olarak kullanarak
- Hangi çalışmanın hangi kriterleri karşıladığında tamamlanmış sayılacağını belirterek
- Tamamlayamayacağımızdan emin olduğumuz işlere başlamayarak
- Kendimize ulaşılmaz hedefler koymaktan kaçınarak
- Aynı anda üzerinde çalıştığımız görev sayısını azaltarak
- Bunların hiçbiri olmazsa, Mark Manson’un kitabını okuyup kafaya takmama sanatında ustalaşarak.😊
"Dünyayı bugünkü durumuna getiren nedir, bilir misin? Yarım işler, yarım konuşmalar, yarım günahlar, yarım iyiliklerdir. Sonuna kadar git be insan, avara et ve korkma! Zorba, Nikos Kazancakis